ლუვრის წარწერა

№ ECG354 📅 XIII-XIV სს. 📍 ახტალის თორმეტი მოციქულის ეკლესია, სომხეთი 🔨 ქვიშაქვა 📦 ფილა 🌐 ka

შინაარსი / Summary

მოსახსენებელი

ძირითადი ინფორმაცია / Basic Information

იდენტიფიკატორი ID: ECG354
ენა Language: Georgian (ka)
რედაქტორი Editor: ზაზა ალექსიძე
გამომცემელი Authority: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ლინგვისტურ კვლევათა ინსტიტუტი
კოლექცია Collection: ლუვრი

დათარიღება / Dating

დათარიღება Dating: XIII-XIV სს.
დათარიღების საფუძველი Dating Evidence: lettering
სიზუსტე Precision: medium

ფიზიკური აღწერა / Physical Description

მასალა Material: ქვიშაქვა
ობიექტის ტიპი Object Type: ფილა
ზომები Dimensions: H: 29cm × W: 65cm × D: 15cm

განლაგება და პალეოგრაფია / Layout and Paleography

სტრიქონების რაოდენობა Written Lines: 4
დამწერლობა Script: ასომთავრული
შესრულება Execution: ამოღარული
ასოების სიმაღლე Letter Height: ასოების სიმაღლე მერყეობს 2-6 სმ-ს შორის. ხაზებს შორის მანძლი 7მმ-ია cm
ამოღარული ასომთავრული წარწერა. დამახასიათებელია ღრმად ამოკვეთილი კიდური წერტილები, გრაფემების წაგრძელებული ფორმები. უყელო ა-ნი და დ-ონი დაყირავებული რკალისებრი თავსახურავებით. ტექსტის დამამთავრებელი ნიშანია ე. წ. ყვავისფრჩხილოვანი. განკვეთილობის ნიშანი, ორი და სამი წერტილი, წარწერაში გვხვდება სულ სამჯერ. ასოების სიმაღლე მერყეობს 2-6 სმ-ს შორის. ხაზებს შორის მანძლი 7მმ-ია

წარმოშობა და მდებარეობა / Origin and Provenance

აღმოჩენილია Find Location: ახტალის თორმეტი მოციქულის ეკლესია, სომხეთი
თანამედროვე მდებარეობა Current Location: ლუვრის მუზეუმი, პარიზი, საფრანგეთი
აღმოჩენის გარემოებები / Discovery Circumstances: 1990, 1991 და 1992 წლებში ლუვრის საცავში დაცულ ქართულ წარწერაზე იმუშავა ზაზა ალექსიძემ. ლუვრის მუზეუმში არ აღმოჩნდა წარწერის პასპორტი და არც რაიმე ინფორმაცია მისი საცავში მოხედრის შესახებ. ზაზა ალექსიძე ვარაუდობს, რომ წარწერა ლუვრის მუზეუმში მიტანილია ძალიან დიდი ხნის წინ ახტალის თორმეტი მოციქულის ეკლესიიდან (ამჟამად სომხეთის ტერიტორიაზე). ამას ავარაუდებინებს ამ ეკლესიაში აღმოჩენილი მეორე ათსტრიქონიანი წარწერა, რომელიც, როგორც პალეოგრაფიული თვალსაზრისით ძალიან ემსგავსება ლუვრის წარწერას, ასევე, შინაარსობრივადაც, მათში ერთი და იგივე პირები არიან მოხსენიებულნი. ზაზა ალექსიძის ვარაუდით, წარწერები ერთი ოსტატის მიერ თუ არა, ერთდროულად მაინც უნდა იყოს გაკეთებული. როდის გაქრა წარწერა ეკლესიის კედლიდან? 1872 წლისათვის, როცა ახტალაში ალექსანდრე ერიცოვი მუშაობდა, წარწერა უკვე აღარ იყო და, შესაძლოა, ამ დროს უკვე ლუვრში ინახებოდა.

გამოცემის ინფორმაცია / Publication Information

ლიცენზია License: დოკუმენტი ვრცელდება Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 ლიცენზიით.
რევიზიების ისტორია Revision History:
2019-10-29 (Eka Kvirkvelia): ტექსტის სრული კოდირება, მეტამონაცემების სრული კოდირება, ბმულებით დაკავშირება ავტორიტეტულ წყაროსთან

ბიბლიოგრაფია Bibliography

კრიტიკული გამოცემა Interpretive Edition

† მეცა უღირს ი და ფ(რია)დ ც(ო)დვ(ი)ლი ბიძჲსა და ღ(ირს)ისა ჩ(უენ)ისა
პ(ეტრ)ე წ(ინამღურისა) გაზრდილმ(ა)ნ არათუ მ(ო)ქმ(ე)დობისა რ(ა)ჲს(ა)მე შემ(ძ)ლე ა(რამე)დ
მცირეთა ოფლთა და მეცა ღირსმყავთ ლ(ო)ცვ(ა)თა თქ(უე)ნთა ქ(რისტე)ს მ(იე)რ
ს(ა)ხ(იე)რნო რ(ომელ)ნიცა დღეს(ა)სწ(აუ)ლ(ო)ბდეთ დღეს(ა)სწ(აუ)ლსა ამ(ა)ს

დიპლომატიური გამოცემა Diplomatic Edition

† ႫႤႺႠ ႳႶႨႰႱ Ⴈ ႣႠ ႴႣ ႺႣႥႪႨ ႡႨႻჂႱႠ ႣႠ ႶႨႱႠ ႹႨႱႠ
ႮႤ Ⴜ ႢႠႦႰႣႨႪႫႬ ႠႰႠႧႳ ႫႵႫႣႭႡႨႱႠ ႰჂႱႫႤ ႸႤႫႪႤ ႠႣ
ႫႺႨႰႤႧႠ ႭႴႪႧႠ ႣႠ ႫႤႺႠ ႶႨႰႱႫႷႠႥႧ ႪႺႥႧႠ ႧႵႬႧႠ ႵႱ ႫႰ
ႱႾႰႬႭ ႰႬႨႺႠ ႣႶႤႱႱႼႪႡႣႤႧ ႣႶႤႱႱႼႪႱႠ ႠႫႱ
ლუვრის წარწერა
ლუვრის წარწერა
{'ka': '† მეცა, უღირსი და ფრიად ცოდვილი, ბიძისა და ღირსისა ჩუენისა პეტრე წინამძღურის გაზრდილი, არათუ მოქმედობისა რაჲსამე შემძლე,\n არამედ მცირეთა ოფლთა, თქვენი ლოცვის ღირსი გამხადეთ, სახიერნო, რომელნიცა დღესასწაულობდეთ დღესასწაულსა ამას.'}
{'default': 'ზაზა ალექსიძემ ლუვრის წარწერა ახტალის თორმეტი მოციქულის ეკლესიის ათსტრიქონიანი წარწერის გაგრძელებად მიიჩნია. სწორედ ეს (პეტრე წინამძღვრის)\n წარწერა გახდა მისთვის გასაღები, მიმხვდარიყო, თუ ვინ არის ლუვრის წარწერის სუბიექტი. ეს გახლავთ ილარიონი, რომლის ვინაობაც სწორედ ახტალის\n წარწერიდან ირკვევა. მეორე საკითხი, რასაც ახტალის წარწერა აწესრიგებს ლუვრის წარწერაში, ეს არის ავაგ ათაბაგის სამწირველოს მშენებლობაში მისი\n უშუალო, ფიზიკური მონაწილეობა. ამით გასაგები ხდება ლუვრის წარწერის ის ადგილი („არათუ მოქმედობისა რაჲსამე შემძლე, არამედ მცირეთა ოფლთა“),\n სადაც წარწერის ავტორი თავისი ფიზიკური შრომის შესახებ ბუნდოვნად მსჯელობს. როგორც ირკვევა, აქ ლაპარაკია ავაბ ათაბაგის სამწირველოს აშენებისას\n გაღებულ შრომაზე. გარდა ამისა, ნათელი ხდება, თუ რას გულისხმობს ლუვრის წარწერის ბოლო ფრაზა („რომელნიცა დღესასწაულობდეთ დღესასწაულსა ამას“).\n ახტალის წარწერა ცხადყოფს, რომ ილარიონის ბიძამ, პეტრე წინამძღრმა, თავისი სულის მოსახსენებლად განაჩინა თორმეტი მოციქულის ხსენების მეორე დღე\n (14 ივლისი). სწორედ ამ დღეს უნდა გულისხმობდეს ილარიონიც. ამ ორი წარწერის, ახტალისა და ლუვრის, გაანალიზების შედეგად ზაზა ალექსიძე ასკვნის, რომ\n ისინი მოთავსებული იყო ერთმანეთის გვერდით, ჯერ პეტრეს წარწერა, ბალავრის თავზე, შემდეგ კი ილარიონის, მის გასწვრივ. ამ მოსაზრებას ამყარებს\n წარწერების პალეოგრაფიული ერთგვაროვნებაც.'}
<div type="edition" xml:lang="ka" ana="mtavruli" xml:space="preserve">
    <ab>
        <lb n="1"/><w lemma="ქრისტე"><expan><abbr>ქ</abbr><ex>რისტ</ex><abbr>ე</abbr></expan></w>
        <w lemma="განსუენება"><expan><abbr>გა</abbr><ex>ნ</ex><abbr>ო</abbr><ex>ჳ</ex><abbr>ს</abbr><ex>უ</ex><abbr>ენე</abbr></expan></w>
        <w lemma="სულ">სოჳ<lb n="2" break="no"/>ლსა</w>
        <name nymRef="ვაჩა">ვაჩაჲს<lb n="3" break="no"/>ასა</name>
        <name nymRef="გურა"><expan><abbr>გო</abbr><ex>ჳ</ex><abbr>რაჲ<lb n="4" break="no"/>სასა</abbr></expan></name>
        <name nymRef="მირა"><expan><abbr>მ</abbr><ex>ი</ex><abbr>რა</abbr><ex>ჲ</ex><abbr>ს</abbr><ex>ა</ex><abbr>ს</abbr><ex>ა</ex></expan></name>
    </ab>
</div>